ویولون

در این دوره ویدیویی به معرفی ساز محبوب «ویولن» و تاریخچه آن خواهیم پرداخت. «تاریخچه ویولن» ویولن "Violin" از خانواده سازهای زهی-آرشه‌ای به حساب می‌آید و تاریخچه پیدایش آن در اروپا به قرن نهم میلادی باز می‌گردد. بسیاری از افراد معتقدند که این ساز نمونه تکامل یافته ساز عربی رِباب است که پس از ورود به اروپا و تغییر در قالب آن با نام ربک "Rebec" شهرت یافته است. آندره آماتی "Andrea Amati" را می‌توان نخستین سازنده این ساز تاریخی دانست. آماتی در اواسط قرن شانزدهم میلادی (سال 1555) اولین ویولن چهار سیم را طراحی کرد و پس از آن مدرسه ساخت ویولن را در شهر کرمونا "Cremona" ایتالیا دایر نمود. این ویولن‌ها نسبت به ویولن‌های مدرن اندازه کوچک‌تری داشتند و از حاشیه پهن و انحناهای منحصر به فردی (حلزونی شکل) در بدنه ساز برخوردار بودند. شهر کرمونا در شمال ایتالیا مشهورترین مرکز ساخت سازهای زهی به خصوص ویولن در دنیا بوده و از قرن شانزدهم میلادی تا به امروز (2018) مردم آن به ساخت این ساز بی‌نظیر روی آورده‌اند. «معرفی ساز ویولن» این ساز در کنار دو ساز ویولا "Viola" و ویولن سل "Violoncello"، خانواده ساز ویولن را تشکیل می‌دهند که در این میان ویولن صدای بمی در حین نواخته شدن تولید می‌کند. یک جعبه چوبی توخالی در کنار بیش از 50 قطعه و 4 تار، نمای زیبای این ساز را تشکیل می‌دهند. از جمله اجزای ویولن می‌توان به جعبه رزونانس، دسته، خرک، گریف، آرشه، سیم گیر، سیم‌ها و ... اشاره کرد. گفتنی است، وجهه جهانی این ساز را می‌توان در سازگاری آن با فرهنگ‌ها و حضور در موسیقی ملل مختلف دید. «زندگینامه ایتساک پرلمان، ویولنیست مشهور» ایتساک پرلمان "Itzhak Perlman" (متولد 31 آگوست 1945)، موسیقیدان، ویولنیست و رهبر ارکستر لهستانی تبار، یکی از مشهورترین و برترین ویولنیست‌های کلاسیک قرن بیستم به شمار می‌آید. ایتزاک اولین بار پس از شنیدن موسیقی کلاسیک در رادیو، به این ساز زیبا علاقمند شد. او در سن سه سالگی از پذیرش به Shulamit Conservatory محروم شد زیرا برای یادگیری ویولن بسیار کوچک بود. وی که در کودکی از بیماری فلج اطفال رنج می‌برد، در سن چهار سالگی توانست بر این بیماری غلبه کرده و به کمک عصا راه برود. وی که از سنین پایین رویای نوازندگی را در سر می‌پروراند، سرانجام در سال 1964 و در 19 سالگی توانست اولین جایزه خود را در رقابت‌های بین المللی Leventritt Competition کسب کند. از دیگر افتخارات ایتساک پرلمان می‌توان به دریافت 15 جایزه گرمی "Grammy" و 4 جایزه امی "Emmy" اشاره کرد. «معروف ترین نوازندگان ویولن ایرانی» از جمله معروف‌ترین نوازندگان ویولن ایرانی می‌توان از زنده یادان همایون خرم، علی تجویدی، پرویز یاحقی و بسیاری اساتید دیگر نام برد که همگی زمانی در مکتب استاد ابوالحسن صبا شاگردی کرده‌اند. از دیگر نوازندگان برجسته این ساز می‌توان از شادمهر عقیلی و روزبه نعمت الهی نیز یاد کرد. در ادامه از شما علاقه‌مندان به ساز ویولن دعوت می‌کنیم با ما همراه باشید.

در دوره ویدیویی «گیتار آکوستیک» به معرفی یکی از محبوب‌ترین سازهای زهی دنیا خواهیم پرداخت. گیتار آکوستیک به طور معمول از شش سیم فلزی تشکیل شده و بیشتر در سبک‌هایی نظیر فولک، بلوز، کانتری و راک به کار می‌رود. این ساز از کاسه صدای بزرگ‌تری نسبت به گیتار کلاسیک برخوردار بوده و صدای زنگ‌دار و شفاف‌تری را منتشر می‌کند. جنس این ساز معمولا از چوب بلسان بنفش "Rosewood"، چوب افرا "Maple"، صنوبر "Spruce" و... ساخته شده و همانند سایر گیتارها از اجزایی نظیر سردسته، صفحه انگشت گذاری، باره‌ها، بدنه، کلیدهای کوک و... تشکیل می‌شود. برخی از گیتارهای آکوستیک دوازده سیم دارند و به دلیل حجم صدای بالا معمولا برای نواختن ریتم پایه به کار می‎‌روند. از شرکت‌های معتبر سازنده گیتار در دنیا می‌توان به گیبسون "Gibson"، فِندر "Fender"، آیبنز "Ibanez" و... اشاره کرد. برای نوشتن و یا خواندن یک قطعه موسیقی از علائم مشخصی استفاده می‌کنند که در موسیقی این علائم را نت می‌نامند و اسامی آن‌ها براساس دو سیستم هجایی و الفبایی در اختیار نوازندان و یا خوانندگان قرار می‌گیرد. علاوه بر این، نت‌های موسیقی طبق قواعدی خاص و بر روی خطوط مخصوصی نوشته می‌شوند که به این خطوط افقی پنج خط حامل "Staff" می‌گویند. در ظاهر گیتار آکوستیک شبیه به گیتار کلاسیک است اما سیم‌های این گیتار فلزی است و کاسه صدای آن بزرگ‌تر از گیتار کلاسیک می‌باشد. تیونر دستگاهی است که برای کوک کردن سیم‌های گیتار به کار می‌رود و به کمک میکروفون تعبیه شده در خود، صدای نت نواخته شده را دریافت کرده و نام لاتین آن را بر روی صفحه نمایش می‌دهد. مترونوم یک ابزار تمرینی موسیقی است که با تکرار ضربات یکنواخت و قابل تنظیم به نوازنده کمک می‌کند تا به صورت دقیق و صحیح ضرب‌ها را اجرا نماید. گیتار الکترو آکوستیک نسل جدیدی از گیتارهای آکوستیک است و از لحاظ صوتی روند الکتریکی را در پیش می‌گیرد. نحوه عملکرد آن نیز بدین صورت است که صدا توسط پیکاپ به شکل سیگنال الکتریکی درآمده، که بعد از طی کردن مسیرها و برخی ادوات الکتریکی، به وسیله آمپلی فایر تقویت می‌شود و سرانجام از طریق اسپیکرهای آمپلی فایر به گوش می‌رسد. در این نوع گیتار نوازنده بدون آنکه مجبور به تعویض ساز برای پیدا کردن صدای مورد نظرش باشد می‌تواند از طریق تنظیم اکولایزری که روی گیتار قرار گرفته، حالت صدا را تغییر دهد و با طنینی که مورد نظرش است نوازندگی کند. در ادامه شما را به تماشای ویدیوهای آموزشی گیتار آکوستیک دعوت می‌کنیم.

در دوره ویدیویی «آموزش پیانو» به معرفی این ساز محبوب خواهیم پرداخت. «معرفی و تاریخچه پیدایش ساز پیانو» پیانو یکی از مشهورترین سازهای زهی ضربه‌ای است که صدای آن با فشردن کلیدها (کلاویه‌ها) و در اثر برخورد چکش‌ها با سیم‌های فلزی در داخل جعبه‌ای‌ چوبی تولید می‌شود. سیم‌های این ساز به صفحه‌ای موسوم به صفحه صدا متصل شده‌اند و نقش تقویت کننده صدای آن را ایفا می‌کنند. علاوه بر این در جلوی پای نوازنده سه پدال مختلف تحت عنوان پدال طنین، پدال نرم و پدال میانی وجود دارد که هر کدام از آن‌ها به ترتیب برای ارتعاش بیشتر صدا، کم‌کردن و خفه کردن صدا (ایجاد صدایی آهسته و خفه مانند) به کار می‌روند. پیانو برای نخستین بار در سال 1709 میلادی توسط یک مخترع خلاق ایتالیایی به نام بارتولومئو کریستافوری دی فرانچسکو "Bartolomeo Cristofori di Francesco" در شهر پادووا "Padua" ایتالیا ساخته شد و تا حدود یک دهه نیز ناشناخته ماند. تا این که یک نویسنده ایتالیایی مقاله‌ای در خصوص ساختار و نحوه عملکرد پیانو گردآوری کرد و پس از مدتی این مقاله به زبان آلمانی ترجمه شد و به صورت گسترده منتشر گردید. همین موضوع سبب شد که بیشتر سازندگان پیانو از الگوی این مقاله در ساخت آن بهره گیرند. تفاوت اصلی و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبلی خود همچون هارپسیکورد "Harpsichord" داشت این بود که نوازنده می‌توانست شدت صدای ایجاد شده را با نحوه ضربه زدن به کلیدها کنترل نماید و همین ویژگی سبب شد که ساز پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار گیرد. به مرور زمان انواع مختلفی از پیانوها تولید و به بازار عرضه شد که از بین آن‌ها می‌توان به گراند پیانو، پیانوی دیواری و پیانوی دیجیتال اشاره کرد. با وجود پیشرفت‌های بشر در زمینه‌های مختلف از جمله موسیقی، شگفت آور است که ساختار اصلی پیانوهای امروزی کاملا مشابه با پیانوهای مدرن بوده و تقریبا از همان الگوی اولیه خود تبعیت می‌کند. پیانو‌های امروزی معمولا از هفت اکتاو تشکیل شده‌اند و قادرند که محدوده بسیار گسترده‌ای از اصوات را تولید نمایند. به دلیل این ویژگی منحصر به فرد، پیانو به عنوان مادر سازها نامگذاری شده است. «مروری کوتاهی بر زندگینامه استاد فقید جواد معروفی» استاد جواد معروفی یکی از موسیقی‌ دانان و نوازندگان برجسته پیانو، سال 1291 در شهر تهران چشم به جهان گشود. وی آموزش موسیقی را نزد پدرش فرا گرفت و پس از فراگیری سازهای تار و ویولون به آموختن پیانو روی آورد. این استاد ارجمند بیش از چهل سال در عرصه موسیقی و آهنگسازی فعالیت کرد و شاگردان به نام و مشهوری نظیر اردشیر روحانی، انوشیروان روحانی، ساسان محبی و... را پرورش داد. از این هنرمند ارزنده آثار ماندگاری همچون مجموعه بی‌کلام «خواب‌های طلایی»، «آلبوم عاشورا»، «راز خلقت و فراق» و... به جای مانده است. سرانجام این هنرمند مشهور 16 آذر 1372 دار فانی را وداع گفت.

در دوره ویدیویی «گیتار کلاسیک» برای آشنایی بیشتر با دنیای این ساز محبوب با ما همراه باشید. «نگاهی کوتاه بر ساز گیتار کلاسیک» گیتار کلاسیک "Classical Guitar" یکی از سازهای زهی زخمه‌ای است که تاریخچه پیدایش آن تقریبا به 1900 سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. سیر تکاملی گیتار کلاسیک با تأثیرپذیری از سازهای تاریخی ویهوئلا "Vihuela" و گیترن "Gittern" از قرن شانزدهم میلادی آغاز شد و به سرعت در میان تمام سطوح مردم مورد استقبال قرار گرفت. نخستین گیتارها دارای چهار و یا پنج جفت سیم بودند و بدنه منحنی شکلی داشتند. از اواسط قرن هجدهم تا اوایل قرن نوزدهم میلادی به تدریج سیم ششم نیز به این ساز اضافه شد و همچنین تمامی سیم‌های آن به صورت تک رشته‌ای طراحی گردید. طراحی گیتار کلاسیک مدرن را می‌توان به آنتونیو د تورس خورادو "Antonio de Torres Jurado" نسبت داد. گیتارهای ساخته شده توسط این مخترع اسپانیایی در مقایسه با سایر گیتارها از بدنه بزرگ‌تری برخوردار بود و طیف گسترده‌تری از صدا را منتشر می‌کرد. طراحی خلاقانه او در ساخت این ساز به حدی منحصر به فرد بود که هم اکنون (2018) نیز از الگوی وی برای ساخت گیتار کلاسیک در دنیا استفاده می‌شود. یکی از مهم‌ترین اجزای گیتار که نقش بسیار مهمی در تولید صدا دارد جنس چوب آن است. سازندگان گیتار کلاسیک با توجه به قیمت و نوع مواد تشکیل دهنده قسمت‌های آن از چوب‌های مختلفی استفاده می‌کنند. صفحه رویی گیتار کلاسیک به طور معمول از چوب سدر "Cedar" و یا صنوبر "Spruce" ساخته شده و چوب‌های رُز وود، ماهون و آبنوس نیز به ترتیب صفحه پشتی، دسته و فرت برد آن را تشکیل می‌دهند. این گیتار از نظر ساختاری شباهت بسیار زیادی به گیتار فلامنکو داشته و هر دوی آنها تقریبا دارای پیشینه مشترکی هستند. علی‌رغم این خصوصیات یکسان، این دو گیتار از نظر جنس چوب‌های به کار رفته، قطر دسته، نحوه نواختن و جنس صدا با یکدیگر تفاوت دارند. در حال حاضر شرکت‌های مختلفی به ساخت و تولید گیتار کلاسیک در دنیا می‌پردازند که از مشهورترین آنها می‌توان به یاماها، الحمرا و آلمانزا اشاره کرد. «بیوگرافی آندرس سگوویا، پدر گیتار کلاسیک» آندرس سگوویا تورس "Andres Segovia Torres" از جمله بزرگ‌ترین گیتاریست‌های سبک کلاسیک، 21 فوریه 1893 در لینارس اسپانیا چشم به جهان گشود. وی نواختن گیتار را از 6 سالگی و با ساز گیتاریست مشهور اسپانیایی پاکو د لوسنا "Paco de Lucena" آغاز نمود. تکنیکی که سگوویا با آن گیتار می‌نواخت متفاوت از سایرین بود. وی با ناخن و سرانگشتانش به گونه‌ای به سیم‌‌ها ضربه می‌زد که صدایی بلندتر و رساتر ایجاد می‌شد. سگوویا، پدر گیتار کلاسیک در دوران فعالیت حرفه‌ای خود جوایز بسیاری دریافت نمود که از این بین می‌توان به جایزه سونینگ دانمارکی "Danish Sonning Award" در سال 1974، جایزه موسیقی ارنست ون زیمنس "Ernst von Siemens Music Prize" در سال 1985 و جایزه بهترین دستاوردهای گرمی "Grammy Lifetime Achievement Award" در سال 1986 اشاره کرد. «مروری بر زندگینامه لیلی افشار، بانوی گیتاریست ایرانی» لیلی افشار از نوازندگان نامدار گیتار کلاسیک در جهان، هجدهم اسفند 1338 در تهران متولد شد. وی که از 10 سالگی فراگیری این ساز را آغاز نمود، تاکنون نخستین زن در جهان است که در نوازندگی گیتار کلاسیک به درجه دکترا دست یافته. افشار یکی از 12 نوازنده بین المللی گیتار بود که برای نواختن در حضور آندرس سگوویا در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی انتخاب شد. از جمله افتخارات این بانوی مشهور ایرانی می‌توان به سفیر هنری در آفریقا در سال 1995 و دریافت جایزه Orville H. Gibson در سال 2000 به عنوان بهترین نوازنده گیتار کلاسیک جهان اشاره کرد. وی در حال حاضر به تدریس موسیقی در دانشگاه ممفیس آمریکا مشغول است. در ادامه از شما علاقه‌مندان به ساز گیتار دعوت می‌کنیم در تماشای ویدیوهای آموزشی گیتار کلاسیک ما را همراهی نمایید.