موسیقی ملل

در دوره ویدیویی مستند «موسیقی ملل» همراه شما عزیزان خواهیم بود. «معرفی و تاریخچه پیدایش موسیقی ملل» موسیقی جهانی شامل بسیاری از سبک‌های مختلف موسیقی از سراسر جهان بوده که ژانرهای بسیاری را از جمله انواع موسیقی غربی، فولکلور، سنتی، محلی، بومی و ... را در بر می‌گیرد. پیدایش موسیقی ملل را می‌توان به سال‌های 1982 تا 1983 نسبت داد. درست زمانی که پیشگامان موسیقی بریتانیایی و آمریکایی، شرکت‌های ضبط آهنگ، توزیع کنندگان و همچنین برخی از روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، موسیقی سایر کشورها به خصوص موسیقی آفریقایی را در یک دوره مشخص که مشابه و هم وزن با موسیقی جهانی بود ترویج دادند. در سال‌های اخیر موسیقی ملل طیف‌های فرهنگی گسترده‌ای را تحت تاثیر قرار داده و با تمرکز بر موسیقی‌های محلی غیر غربی به طرز چشم گیری در بین علاقه‌مندان به موسیقی فراگیر شده است. بارزترین نشانه اوج موسیقی آفریقایی، موفقیت King Sunny Adé موزیسین مشهور نیجریه‌ای در انتشار دو آلبوم نخست پرفروش او در سطح بین المللی بود. این دو آلبوم (Juju Music-Syncro System) محبوب که توسط شرکت آیلند رکوردز ضبط و منتشر گردید، مابین سال‌های 1983 تا 1984 در ایالات متحده آمریکا با فروشی بیش از 100,000 نسخه همراه بود. این رقم نیمی از فروش Adé در نیجریه و خیلی کمتر از فروش آن نسبت به هنرمندان مشهور غربی بود. با این اوصاف بسیاری از شرکت‌های جدید نشر آهنگ از این سبک موسیقی استقبال کردند و در نهایت این ژانر در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفت. اصطلاح موسیقی ملل توسط یک گروه بریتانیایی نامگذاری شد. آنها امیدوار بودند که ریشه‌های گوناگون موسیقی، نه تنها در تمام مناطق آفریقا بلکه در اروپای شرقی، آمریکای جنوبی-مرکزی و منطقه کارائیب در یک مجموعه موسیقیایی جمع آوری و ارائه شود. در واقع موسیقی جهانی هم وزن و شبیه به موسیقی محلی و منطقه‌ای بوده و سبک‌های مختلف موسیقی را از کشوری به کشور دیگر در هم می‌آمیزد. بیشتر شرکت‌های پخش موسیقی جهانی که در بین سال‌‌های 1983 تا 1986 در بریتانیا شکل گرفته بودند با فروش بسیار کمی روبرو شدند و فقط برای یک مدت کوتاهی دوام آوردند. پیتر گابریل "Peter Gabriel" خواننده موسیقیدان انگلیسی، یکی از مهم‌ترین افرادی بود که با حمایت از این سبک، نقش مهمی در شکل گیری و ماندگاری موسیقی جهانی ایفا کرد. در همین دهه بود که هنرمندان مطرحی نظیر نصرت فَتِح‌علی خان؛ استاد صاحب نام سبک قَوّالی و یوسونو اِندور خواننده سنگالی به عرصه موسیقی جهانی معرفی شدند. «مروری کوتاه بر زندگینامه دمیتری شوستاکوویچ؛ شخصیتی بزرگ که هنر موسیقی شوروی بر انگشتان او نقش بسته بود» یکی از برجسته‌ترین آهنگ‌سازان و پیانیست‌های قرن بیستم، دمیتری شوستاکوویچ "Dmitri Shostakovich" نام دارد. وی 25 سپتامبر 1906 در سن پترزبورگ روسیه چشم به جهان گشود. شوستاکوویچ نوازندگی پیانو را از سنین کودکی آغاز کرد و با استعداد منحصر به فردی که در خود یافته بود توانست پله‌های ترقی را به سرعت طی کند. سپس به هنرستان موسیقی رفت و در آن جا کمک هزینه تحصیلی مناسبی برای وی در نظر گرفته شد. نخستین موفقیت رسمی شوستاکوویچ «سمفونی یکم» نام داشت که آن را برای پایان‌ نامه‌اش در سن 19 سالگی اجرا کرد. دمیتری با تاثیر از موسیقیدان‌های بی‌نظیری همچون پروکوفیف و استراوینسکی، شیوه ترکیبی را گسترش داد. گفتنی است شوستاکوویچ به خاطر خلق اثر مشهور سمفونی لنینگراد به اوج شهرت خود رسید. این اثر شگفت انگیز که به محاصره طولانی و ویرانگر شهر لنینگراد و کشته شدن میلیون‌ها شهروند شوروی در جنگ جهانی دوم اشاره دارد، به عنوان نمادی از مقاوت در برابر تمامیت خواهی و نظامی‌گری نازی‌ها، مورد پسند بسیاری از مردم قرار گرفت. از جمله برخی از آثار وی می‌توان به اپرای بی‌نظیر لیدی مکبث، پانزده سمفونی، پانزده کوارتت زهی، دو سونات پیانو، اوورتور، دو تریوی پیانو و شش کنسرتو اشاره کرد. سرانجام دمیتری شوستاکوویچ، 9 آگوست 1975 در شهر مسکو چشم از جهان فرو بست و در گورستان تاریخی نووودویچی "Novodevichy Cemetery" به خاک سپرده شد.

در مستند ویدیویی «زندگی و آثار آلفرد برندل» به معرفی این شخصیت سرشناس اتریشی و آثار بی‌نظیر و خارق‌العاده او خواهیم پرداخت. «زندگینامه آلفرد برندل» آلفرد برندل "Alfred Brendel" را می‌توان یکی از بهترین موسیقیدانان قرن بیستم دانست که بیشتر به دلیل اجرای استادانه آثار هنرمندان مشهوری همچون هایدِن، موتزارت، بتهوون، فرانتس شوبرت و یوهانس برامس شهرت دارد. این پیانیست برجسته، پنجم ژانویه 1931 در منطقه ویزنبرگ "Wiesenberg" چکسلواکی (جمهوری چک کنونی) زاده شد و دوران کودکی‌اش را در اتریش و یوگسلاوی سابق گذراند. برندل که در خانواده‌ای بدون پیشینه موسیقایی متولد شده بود، فراگیری ساز پیانو را از سن شش سالگی و بدون حضور در آکادمی‌های رسمی موسیقی نزد سوفیا دزلیک "Sofia Dezelic" آغاز نمود. پس از گذشت یازده سال برندل اولین اجرای عمومی خود را در شهر گراتس اتریش تجربه کرد. دوران فعالیت حرفه‌ای این پیانیست مشهور به گونه‌ای با دریافت چهارمین جایزه در رقابت بین‌المللی پیانو Ferruccio Busoni در سال 1949 (18 سالگی) آغاز گشت. در دهه 1960 وی اولین پیانیستی بود که تمامی کارهای بتهوون از جمله بهترین آنها (از دیدگاه منتقدین) را اجرا کرده بود. این میزان از پیشرفت در دنیای موسیقی بدون هیچ پیش زمینه‌ای از گذشته و عدم شرکت در آکادمی‌های رسمی نشان از نبوغ بالای این چهره سرشناس دارد. از جمله هنرمندان تأثیرگذار بر نوازندگی برندل می‌توان از آلفرد کورتو "Alfred Cortot" موسیقیدان برجسته فرانسوی - سوئیسی و ویلهلم کمپف "Wilhelm Kempff" موسیقیدان آلمانی نام برد. برندل همواره یک عقیده راسخ در زندگی حرفه‌ای خود داشت، این که یک شاهکار (قطعه)، خود با ساختار و ماهیتی که دارد اجرا کننده (نوازنده) را به بهترین شکل برای خلق یک اثر ماندگار هدایت می‌کند نه اجرا کننده قطعه را. وی علاوه بر نوازندگی علایق دیگرش همچون نقاشی، نویسندگی و ادبیات که حرفه دومش بود را نیز ادامه داد. آلفرد برندل گوش دادن به اجرای پیانیست‌ها، خوانندگان و حتی کارهای خود را در مسیر پیشرفت زندگی حرفه‌ای‌اش بسیار سودمند می‌دانست. وی که یکی از نوازندگان برجسته در زمینه موسیقی به شمار می‌آید، افتخارات بسیاری در کارنامه حرفه‌ای خود دارد که از این بین می‌توان به دریافت نشان افتخاری KBE در سال 1989، جایزه Léonie Sonning Music Prize سال 2002، Ernst von Siemens Music Prize سال 2004 و Echo Klassik Lifetime Achievement Award در سال 2016 اشاره کرد. این هنرمند برجسته پس از پشت سر گذاشتن بیش از نیم قرن فعالیت حرفه‌ای در سال 2008 آخرین کنسرت خود را در سالن مجلل Vienna Philharmonic شهر وین اجرا نمود. در ادامه توجه شما عزیزان را به تماشای این مستند دیدنی جلب ‌می‌کنیم.

در دوره ویدیویی «آوای لاهور» قصد داریم شما را با موسیقی‌های محلی و سنتی رایج دیار پاکستان به ویژه شهر تاریخی لاهور آشنا نماییم. «مروری کوتاه بر موسیقی پاکستان» موسیقی از دیرباز تاکنون در تمام نقاط دنیا به عنوان بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم آن سرزمین جریان داشته و تاریخچه پیدایش آن حداقل به 55000 سال پیش باز می‌گردد. انسان‌ها به تدریج و به مرور زمان با بهره گیری از بقایای حیوانات و چوب درختان مختلف توانستند سازهای بادی گوناگونی نظیر بوق، نی و همچنین انواع سازهای زهی، کوبه‌ای و ضربی را خلق کنند و با تکامل آنها دنیای موسیقی را متحول سازند. پس از آن موسیقی در هر منطقه رنگ و بوی خاصی به خود گرفت و در طی آن آواهای محلی و بومی متعددی پدید آمدند. موسیقی پاکستانی که از دل مشرق زمین بر می‌خیزد را می‌توان یکی از این جریان‌های موسیقایی دانست. بررسی ظهور موسیقی در این سرزمین نشان می‌دهد که درون مایه آن بر پایه موسیقی تمدن دره سند، فرهنگ بودایی و تحت تأثیر موسیقی کشورهای اسلامی شکل گرفته است. همچنین آن را برگرفته از موسیقی مناطق جنوب آسیا، آسیای مرکزی، خاورمیانه و موسیقی مدرن غربی می‌دانند. پاکستان همیشه در تلاش برای شناساندن فرهنگ موسیقی ملی خود و متمایز از موسیقی هندوستان بوده تا از این طریق بتواند اصالت موسیقایی خود را حفظ نماید. شهرهای لاهور و کراچی دو مرکز مهم برای اجرای موسیقی پاکستانی هستند. پس از ظهور اولین نسل از هنرمندان معروف این خطه همچون استاد نزاکت علی، استاد سلامت علی و استاد فتح علی خان، توجه مردم پاکستان به نواهای شبه کلاسیک هندی که از سبک غزل، تومری و همچنین دادرا نشأت می‌گرفت جلب شد. سایر سبک‌های موسیقی پاکستان نظیر قوالی، پنجابی، کافی سند، بلوچی و... نیز مورد استقبال بسیاری از علاقه‌مندان به موسیقی در این سرزمین قرار دارند. استاد امانت علی خان، مهدی حسن، احمد رشدی، عزیز میان قوال و نصرت فاتح علی خان؛ استاد نامدار و ملقب به سلطان سبک قوالی از هنرمندان تأثیرگذار و سرشناس موسیقی پاکستان به شمار می‌روند. «معرفی سازهای موسیقی پاکستان» سازهای مورد استفاده در موسیقی پاکستان تا حد زیادی با سازهای کشورهای همسایه‌اش همچون ایران، افغانستان و هندوستان اشتراکاتی دارد و این خود سبب گشته تا این کشور از سازهای متنوعی در موسیقی برخوردار باشد. در موسیقی سنتی پاکستان سازها به دو دسته اصلی و همراهی کننده تقسیم می‌شوند. سازهای اصلی و بدون تغییر موسیقی کلاسیک پاکستان که برای اجرای ملودی از آن بهره می‌برند عبارتند از: اکتارا، تمبورا، رَباب و سارود، اما برخی از سازها همچون طبله و هارمونیوم به عنوان ساز همراهی کننده در مراسم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین این سازها را می‌توان براساس صدایی که از آنها منتشر می‌شود به چهار دسته 1. پوست صدا 2. خودصدا 3. هواصدا و 4. زه‌ صدا تقسیم نمود. سازهایی همچون دوهُلَک، دُهل، دمرو، نقاره و دف از جمله سازهای پوست صدا هستند که با ضربه دست یا چوب بر بخش‌های مختلف آنها نوایی خوش از ساز بر می‌خیزد. قونگرو، منجیرا و چنگ از جمله سازهای خودصدا به شمار می‌روند. سازهایی که به شیوه دمیدن و یا از طریق ورود و خروج هوا به داخل آنها نواخته می‌شوند به سازهای هواصدا مشهورند که ساز شهنای، بین، هارمونیوم، بانسوری و الغوز به این گروه تعلق دارند. چهارمین دسته از سازهای موسیقی پاکستان به سازهای زه صدا (سازهای زخمه‌ای یا زهی) معروفند و ساریندا، رباب، اکتارا و بنجو در این دسته قرار می‌گیرند.

در مستند ویدیویی «گروه سیگور روس» قصد داریم شما را با این گروه پرطرفدار ایسلندی و موسیقی‌های رایج در سرزمین یخ‌های جاویدان آشنا نماییم. «موسیقی ایسلند، از دیرباز تا کنون» موسیقی ایسلند که دربرگیرنده موسیقی سنتی پرجوش و خروش مردمی، آواهای سبک کلاسیک، موسیقی معاصر این سرزمین و سایر سبک‌ها می‌باشد، همواره مرتبط و وابسته به گونه‌های موسیقی کشورهای شمال اروپا (اسکاندیناوی) بوده است. این کشور علی‌رغم جمعیت کمی که دارد، در حال حاضر (2018) گروه‌های مطرح و نوازندگان برجسته و مشهوری را در درون خود جای داده است. موسیقی ایسلندی تاریخچه طولانی مدتی دارد و امروزه برخی از آهنگ‌های منتشر شده از ترانه‌های قرن چهاردهم میلادی همچنان بازخوانی می‌شوند. ترانه‌های فولکلور ایسلندی معمولا در مورد عشق، ملوانان، شجاعت و شهامت، زمستان‌های سخت، جن و پری و سایر موجودات افسانه‌های سروده می‌شدند و بیشتر به مسائل مادی (دنیوی) و همچنین درون مایه طنزآمیز اشاره داشتند. از جمله آثار به جای مانده از داستان‌های حماسی که با استفاده از عناصر واج آرایی و قافیه‌های منحصر به فرد به صورت شعر درآمده است ریمور "Rímur" نام دارد که تحت عنوان کپلا "cappella" نیز شناخته می‌شود. ریمور را می‌توان به شاعران قدیمی عصر وایکینگ‌ها نسبت داد که از استعاره‌های پیچیده، قافیه‌های پنهان و فرم‌های مخصوص به خود بهره می‌بردند. برخی از معروف‌ترین ریمورها مابین قرن هجدهم تا اوایل قرن نوزدهم نوشته شده‌اند که از مشهورترین سرایندگان آنها می‌توان به Hannes Bjarnason (1776-1838) و Jón Sigurðsson (1853-1922) اشاره کرد. در اوایل قرن بیستم، Bjarni Þorsteinsson کشیش و آهنگساز ایسلندی طی سال‌های 1906 تا 1909 موسیقی بین‌المللی این کشور را گردآوردی کرد و با همراهی سازهای سنتی‌ نظیر لانگسپیل "langspil" و فیدلا "fiðla" در ایسلند پخش و اجرا نمود. این عمل او نقطه عطفی برای حفظ موسیقی این کشور به حساب می‌آمد. امروزه گروه‌ها و خوانندگان مطرح ایسلندی در سبک‌های مختلف موسیقی همچون آلترناتیو، پاپ راک، پست راک، متال و... فعالیت می‌کنند که از بین آنها می‌توان از Björk ،The Sugarcubes و Sigur Rós نام برد. «گروه سیگور روس» سیگور روس "Sigur Rós" یک گروه پست -راک ایسلندی است که به دلیل صدای منحصر به فرد (فالستو) و گیتارنوازی آرشه‌ای خواننده گروه شهرت زیادی کسب کرده است. این گروه به رهبری یون ثُر بیرکیسُن "Jón Þór Birgisson" و باهمراهی جورج هُلم "Georg Hólm" نوازنده گیتار بیس و Ágúst Ævar Gunnarsson نوازنده درام در سال 1994 شکل گرفت. سیگور روس نخستین آلبوم خود را در سال 1997 تحت عنوان Von منتشر کرد. دومین آلبوم این گروه با نام Ágætis byrjun (شروع خوب) در سال 1999 شهرت جهانی سیگور روس را در پی داشت. علاوه بر این سه ترانه Ágætis byrjun ،Svefn-g-englar ،Njósnavélin از این آلبوم در فیلم Vanilla Sky مورد استفاده قرار گرفت. در سال 2006 اعضای گروه سیگو روس پس از یک تور جهانی به ایسلند بازگشتند تا با اجراهای زنده در سراسر این کشور روح تازه‌ای به موسیقی ایسلند ببخشند. در این مسیر دین دبلویس "Dean DeBlois" کارگردان کانادایی برای به تصویر کشیدن گوشه‌ای از اجراهای به یادماندنی آنان در مستندی با نام Heima (خانه) با این گروه همراه شد. در ادامه توجه شما را به تماشای این مستند دیدنی جلب می‌کنیم.